Mid’hat Abdyl Frashëri, i njohur edhe me pseudonimin “Lumo Skëndo,” ishte një figurë e shquar e historisë shqiptare, diplomat, shkrimtar dhe politikan, i cili luajti një rol të rëndësishëm në lëvizjen kombëtare shqiptare. Ai lindi më 25 mars 1880 në Janinë, në një familje të njohur patriotike, si biri i Abdyl Frashërit dhe nipi i poetëve të mëdhenj Naim dhe Sami Frashëri.
Mid’hat Frashëri ishte një intelektual i jashtëzakonshëm, i cili zotëronte disa gjuhë të huaja dhe kishte një kulturë të gjerë. Ai kontribuoi në zhvillimin e arsimit dhe letërsisë shqiptare, duke botuar revista dhe gazeta që promovonin identitetin kombëtar dhe kulturën shqiptare.
Një nga arritjet më madhore të Mid’hat Frashërit ishte pjesëmarrja e tij aktive në Kongresin e Manastirit, i cili u mbajt nga 14 deri më 22 nëntor 1908. Ky kongres përfaqëson një pikë kthese historike për kombin shqiptar, pasi aty u vendos unifikimi i alfabetit të gjuhës shqipe. Mid’hat Frashëri, si një intelektual i përkushtuar dhe vizionar, luajti një rol të rëndësishëm në diskutimet dhe vendimet e marra gjatë kongresit. Përmes këtij akti, jo vetëm që u lehtësua komunikimi dhe zhvillimi kulturor i shqiptarëve, por edhe u hodhën themelet për forcimin e identitetit kombëtar. Ky moment mbetet një dëshmi e përpjekjeve të palodhshme të tij dhe e angazhimit të tij për të ardhmen e gjuhës dhe kulturës shqiptare.
Gjatë jetës së tij, Mid’hat Frashëri mbajti pozita të rëndësishme diplomatike dhe politike. Ai ishte drejtues i organizatës Balli Kombëtar gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke mbrojtur idealet e pavarësisë dhe anti-komunizmit. Mid’hat Frashëri, si udhëheqës i Ballit Kombëtar, luajti një rol të rëndësishëm në përpjekjet për të ruajtur pavarësinë dhe integritetin e Shqipërisë gjatë një periudhe të trazuar historike. Ai promovoi idealet e demokracisë, bashkimit kombëtar dhe anti-komunizmit, duke u përpjekur të krijonte një Shqipëri të lirë dhe të pavarur. Drejtimi i tij karakterizohej nga përkushtimi ndaj çështjes kombëtare dhe përpjekjet për të bashkuar shqiptarët përtej ndarjeve ideologjike.
Ai ishte një nga organizatorët kryesorë të Marrëveshjes së Mukjes, një moment historik gjatë Luftës së Dytë Botërore. Marrëveshja e Mukjes, e mbajtur në gusht të vitit 1943, ishte një përpjekje për të bashkuar forcat politike shqiptare, si Ballin Kombëtar dhe Frontin Nacionalçlirimtar, për të luftuar kundër pushtuesve të huaj dhe për të siguruar pavarësinë e Shqipërisë. Mid’hat Frashëri, si kryetar i Ballit Kombëtar, luajti një rol kyç në negociatat dhe formulimin e kësaj marrëveshjeje. Megjithatë, bashkëpunimi mes dy palëve nuk zgjati shumë për shkak të mosmarrëveshjeve ideologjike dhe strategjike.
Pas pushtimit komunist të Shqipërisë në nëntor të vitit 1944, Mid’hat Frashëri u detyrua të emigronte jashtë vendit, duke vazhduar përpjekjet e tij për çështjen kombëtare. Në vitin 1949, ai themeloi Komitetin “Shqipëria e Lirë” në Londër, një organizatë që synonte të bashkonte shqiptarët në mërgim dhe të mobilizonte mbështetje ndërkombëtare për çlirimin e Shqipërisë nga regjimi komunist. Ky komitet promovonte idenë e një Shqipërie demokratike dhe të lirë, duke kundërshtuar diktaturën dhe duke mbrojtur të drejtat e shqiptarëve. Përmes aktiviteteve të tij, “Shqipëria e Lirë” u bë një zë i rëndësishëm në diasporë për ruajtjen e identitetit kombëtar dhe përpjekjet për një të ardhme më të mirë për vendin.
Mid’hat Frashëri, i njohur edhe me pseudonimin “Lumo Skëndo,” ka lënë një trashëgimi të pasur letrare dhe kulturore. Disa nga veprat e tij më të njohura përfshijnë:
- “Hi dhe Shpuzë”: Një përmbledhje me ese dhe krijime letrare që reflektojnë mbi historinë dhe kulturën shqiptare.
- “Ditari”: Kujtime dhe reflektime personale që ofrojnë një pasqyrë të jetës së tij dhe të kohës.
- “Publicistika e Zgjedhur”: Artikuj dhe analiza që trajtojnë çështje kombëtare dhe ndërkombëtare.
- “Letërkëmbimi”: Një koleksion letrash me personalitete të shquara shqiptare dhe të huaja, që pasqyrojnë angazhimin e tij diplomatik dhe kulturor.
Këto vepra janë një pasuri e madhe për kulturën shqiptare dhe një burim frymëzimi për studiuesit dhe lexuesit.
Mid’hat Frashëri ndërroi jetë më 3 tetor 1949 në New York, SHBA, ku u varros në varrezat Ferncliff. Mid’hat Frashëri ndërroi jetë, në rrethana që kanë ngjallur diskutime dhe spekulime. Zyrtarisht, vdekja e tij u raportua si pasojë e një ataku kardiak, por disa hipoteza sugjerojnë se mund të ketë qenë një akt i qëllimshëm i kundërshtarëve politikë, duke pasur parasysh rolin e tij si një figurë e rëndësishme anti-komuniste dhe themelues i Komitetit “Shqipëria e Lirë”. Megjithatë, këto pretendime nuk janë provuar kurrë plotësisht, duke lënë një hije misteri mbi rrethanat e vdekjes së tij. Ai u varros në New York, dhe kujtimi i tij mbetet i gjallë si një nga figurat më të shquara të historisë shqiptare.
Trashëgimia e tij intelektuale dhe patriotike vazhdon të frymëzojë breza të rinj shqiptarësh, duke e bërë atë një figurë të paharrueshme në historinë e kombit.
Foto nga Google Images
