Shqipëria është një vend i pasur në burime, por i varfër në mirëqenie – një paradoks që lind nga mungesa e kontrollit, transparencës dhe vullnetit politik për t’i mbrojtur interesat e qytetarëve. Kjo kontradiktë e hidhur ndodh sepse pasuritë kombëtare po shfrytëzohen në mënyrë të pabarabartë dhe shpesh të padrejtë, duke lënë jashtë përfitimeve ata që mbajnë mbi supe barrën më të rëndë — punëtorët. Nafta, kromi, bakri, bitumi, uji dhe shumë burime të tjera natyrore janë pasuri kombëtare që i përkasin popullit shqiptar. Por prej dekadash, mënyra si janë menaxhuar dhe shpërndarë përfitimet nga to ka lënë gjurmë të thella pabarazie.
Grevat e fundit në Marinëz dhe Spaç janë shembuj të gjallë të kësaj padrejtësie. Punëtorët e naftës dhe minierave nuk kërkojnë mrekulli, por kushte dinjitoze, pagesa të rregullta dhe trajtim njerëzor. Në shumë raste, ata punojnë me muaj të tërë pa marrë pagat që u takojnë, ndërkohë që kompanitë koncesionare dhe nënkontraktorët justifikohen me “vështirësi financiare” — një fjalë që për punëtorin përkthehet në uri, borxhe dhe pasiguri për familjen.
Kjo mospagesë sistematike është shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut dhe e Kodit të Punës, por shteti shpesh mjaftohet me deklarata formale dhe kontrolle që nuk sjellin asnjë rezultat konkret.
Ndërkohë, kompanitë që marrin në shfrytëzim këto pasuri përfitojnë shuma marramendëse, nën kontrata që rrallë bëhen publike dhe pothuajse kurrë nuk rishikohen. Punëtori mbetet jashtë çdo llogarie, në një sistem ku ai që prodhon më shumë, përfiton më pak.
Në thelb të këtij problemi qëndron fakti se korniza ligjore për pasuritë natyrore është e vjetruar dhe shpesh e anashkaluar. Shqipëria ka nevojë urgjente për një Ligj të ri për Mbrojtjen e Pasurive Kombëtare dhe të Punëtorëve të Industrive Nxjerrëse, që të përfshijë:
• Rishikim të detyrueshëm çdo 5 vjet të kontratave koncesionare, me pjesëmarrje të ekspertëve të pavarur dhe përfaqësuesve të sindikatave;
• Krijimin e një Fondi Kombëtar për Burimet Natyrore dhe Punëtorët, ku një pjesë e fitimeve të kompanive të shkojë për përmirësimin e kushteve të punës dhe mbulimin e pagave në rast vonesash;
• Transparencë të plotë publike mbi kontratat, fitimet dhe detyrimet ndaj punëtorëve;
• Sanksione ligjore për çdo kompani që vonon pagat për më shumë se 30 ditë, përfshirë pezullimin e licencës së shfrytëzimit;
• Garanci që çdo marrëveshje për pasuritë natyrore të kalojë në rishikim parlamentar dhe të mos zgjasë më shumë se 25 vjet pa rivlerësim.
Nëse këto masa nuk merren, Shqipëria do të vazhdojë të jetë vendi ku toka jep pasuri, por njerëzit që e punojnë vuajnë varfëri.
Pasuritë e këtij vendi nuk janë për t’u grabitur, por për t’u mbrojtur dhe për t’u kthyer në mirëqenie për qytetarët.
Në fund, çdo fuçi nafte, çdo kilogram krom dhe çdo rrogë e mohuar është pasqyrim i drejtësisë që mungon. Punëtori shqiptar nuk është numër në bilancet e kompanive — ai është gjaku i ekonomisë. Dhe derisa ligji të mbrojë realisht atë, fjala “pasuri kombëtare” mbetet vetëm në letër. Punëtori shqiptar nuk kërkon lëmoshë — kërkon dinjitet, siguri dhe trajtim njerëzor. Dhe derisa kjo të ndodhë, çdo grevë, çdo protestë, çdo thirrje në mbrojtje të të drejtave të tyre, është më shumë se e justifikuar — është e domosdoshme. Në një vend ku pasuria buron nga toka, por varfëria rritet mbi të, është koha që politika të japë llogari.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
