90 Vjet nga Shuarja e Aleksandër Moisiut: Gjeniu i Shekullit
Më 22 mars 1935, bota humbi një nga figurat më të ndritura të artit skenik, Aleksandër Moisiun, aktorin e madh me origjinë shqiptare, i cili la gjurmë të pashlyeshme në teatrin evropian dhe botëror. Sot, 90 vjet pas ndarjes së tij nga jeta, kujtojmë trashëgiminë e tij të jashtëzakonshme dhe ndikimin e tij të përjetshëm në art.
Aleksandër Moisiu lindi më 2 prill 1879 në Trieste, atëherë pjesë e Austro-Hungarisë. Me një baba shqiptar nga Kavaja dhe një nënë arbëreshe nga Italia e jugut, Moisiu përfaqësonte një kombinim unik kulturash që pasqyrohej në artin e tij. Fëmijërinë e kaloi mes Triestes, Durrësit dhe Gracit, duke formuar një bazë të pasur kulturore që do të ndikonte në karrierën e tij.
Karriera e tij artistike filloi në Vjenë, ku, pavarësisht sfidave ekonomike dhe gjuhësore, ai arriti të bëhej një nga aktorët më të mëdhenj të skenës evropiane. Roli i tij në pjesën “Fantazmat” të Henrik Ibsenit dhe interpretimi i Hamletit të Shekspirit e ngritën në majat e suksesit. Moisiu ishte i njohur për aftësinë e tij të jashtëzakonshme për të shprehur emocione të thella dhe për të krijuar lidhje të fuqishme me audiencën.
Disa nga rolet jo vetëm që përcaktuan karrierën e tij, por lanë gjithashtu një gjurmë të pashlyeshme në historinë e teatrit:
- Fedya në dramën Trupi i Gjallë nga Leo Tolstoj: Ky rol u bë sinonim me Moisiun, pasi ai e interpretoi më shumë se 1,400 herë, duke magjepsur publikun në Europë dhe Amerikë.
- Hamleti në Hamleti nga William Shakespeare: Portretizimi i tij i princit të trazuar danez mbetet një nga interpretimet më të lavdëruara.
- Osvaldi në Fantazmat nga Henrik Ibsen: Interpretimi i tij i këtij personazhi kompleks u vlerësua lart për intensitetin dhe nuancat e tij.
- Edipi në Edipi Mbret nga Sofokliu: Performanca e tij në Shën Petersburg u përshëndet nga kritikët, duke konfirmuar reputacionin e tij si mjeshtër i tragjedive klasike.
- Princi Kalaf në Turandot nga Karlo Goci: Ky rol nxori në pah aftësinë e tij për të sjellë në jetë personazhe të larmishme.
- Gjithkush në Gjithkush nga Hugo von Hofmannsthal: Moisiu luajti rolin kryesor në shfaqjen e parë të këtij adaptimi në Festivalin e Salzburgut në vitin 1920.
Aleksandër Moisiu pati një ndikim të thellë në teatrin modern shqiptar, si përmes trashëgimisë së tij artistike ashtu edhe përmes krenarisë kulturore që frymëzoi. Suksesi i tij ndërkombëtar si aktor me origjinë shqiptare solli njohje globale për talentin shqiptar, duke inkurajuar zhvillimin e arteve teatrale brenda vendit.
Një nga nderimet më domethënëse ndaj ndikimit të tij është themelimi i Teatrit Aleksandër Moisiu në Durrës. Ky teatër, i cili mban emrin e tij, është bërë një gur themelor i artit skenik në Shqipëri, duke pritur produksione të shumta dhe duke nxitur talente lokale. Përkushtimi i Moisiut ndaj artit të tij dhe aftësia për të kapërcyer kufijtë kulturorë shërbejnë si një frymëzim i përhershëm për aktorët dhe dramaturgët shqiptarë.
Për më tepër, qasja e tij unike ndaj aktrimit, e karakterizuar nga thellësia emocionale dhe realizmi psikologjik, ka ndikuar në teknikat teatrale dhe rrëfimet në Shqipëri. Trashëgimia e tij vazhdon të frymëzojë teatrin modern shqiptar për të synuar përsosmëri dhe inovacion.
Gjatë jetës së tij, Moisiu performoi në shumë vende të Evropës dhe Amerikës, duke fituar admirimin e kritikëve dhe dashurinë e publikut. Ai ishte një ambasador i kulturës shqiptare, duke mbajtur me krenari identitetin e tij dhe duke e promovuar atë në skenën ndërkombëtare.
Në vitin 2005, pranë Danubit në Vjenë, u vendos një bust i Aleksandër Moisiut, vepër e skulptorit shqiptar Qazim Kërtusha, si një nderim për kontributin e tij në artin evropian.
Aleksandër Moisiu u nda nga jeta në Vjenë, duke lënë pas një trashëgimi të pasur artistike që vazhdon të frymëzojë breza të rinj. Sot, emri i tij është sinonim i madhështisë artistike dhe krenarisë kombëtare.
Foto nga Wikipedia
