Në daljen e tij të fundvitit përpara gazetarëve, Kryeministri Edi Rama zgjodhi t’i kushtojë një pjesë të konsiderueshme të fjalës së tij një teme që prej kohësh e shqetëson pushtetin: hetimet e SPAK. Nën petkun e një diskutimi “parimor” mbi pavarësinë e pushteteve dhe standardet europiane, Rama ndërtoi një narrativë që në thelb synon relativizimin e përgjegjësisë penale dhe diskreditimin e drejtësisë speciale.
Deklarata se “jo çdo kush që hetohet nga SPAK ka bërë korrupsion” është teknikisht e vërtetë, por politikisht e rrezikshme. Ajo shërben për të krijuar mjegull, për të barazuar hetimin penal me padrejtësi dhe për ta paraqitur SPAK-un si një strukturë që po “tepron”, po “abuzon” apo po vepron me frymë ndëshkuese, e jo ligjore.
BE si justifikim, jo si standard
Kryeministri iu referua Bashkimit Europian dhe një direktive të re për rishikimin e nocionit të “shpërdorimit të detyrës”, duke e përdorur këtë zhvillim si argument për të vënë në dyshim hetimet në Shqipëri. Por Rama harroi të theksojë se në vendet e BE-së, drejtësia funksionon mbi baza të konsoliduara, pa presione politike dhe pa një histori të gjatë pandëshkueshmërie si ajo shqiptare.
Në Shqipëri, “shpërdorimi i detyrës” nuk ka qenë një “thes i madh” për hakmarrje politike, por shpesh e vetmja derë ligjore për të ndëshkuar abuzimet flagrante të pushtetit, në mungesë të provave direkte për korrupsion aktiv – provave që shpesh zhduken, manipulohen ose nuk ekzistojnë pikërisht për shkak të kapjes së shtetit për vite me radhë.
Pavarësia e pushteteve – e interpretuar sipas interesit
Rama theksoi se ekzekutivi është i pavarur nga drejtësia dhe se prokurorët nuk mund të vënë në dyshim vendimmarrjen politike. Por ky argument bie në momentin që vendimmarrja politike sjell përfitime të paligjshme, dëm ekonomik ose shkelje të qëllimshme të ligjit. Pikërisht këtu hyn drejtësia – jo për të gjykuar politikën, por për të ndëshkuar abuzimin me pushtetin.
Të pretendosh se hetimi i vendimeve të qeverisë është “katastrofë”, ndërkohë që flitet për miliona euro të humbura, tenderë të dyshimtë dhe favore klienteliste, është një përpjekje e hapur për të vendosur politikën mbi ligjin.
Statistikat që përdoren si mburojë
Kryeministri u përpoq të mbrohej edhe me shifra: 80% e 37 rasteve të SPAK i përkasin mandateve të para të qeverisë së tij. Por kjo nuk është provë pafajësie – përkundrazi, është tregues se abuzimet kanë qenë sistemike dhe të hershme, dhe se drejtësia po vepron me vonesë, jo me teprim.
Shembujt e sjellë, si rasti i kryetarit të bashkisë së Fushë Arrëzit apo dënimet për “prerje pemësh”, përdoren emocionalisht për të relativizuar të gjithë punën e SPAK. Por drejtësia nuk funksionon mbi simpati politike apo narrativë propagandistike; ajo funksionon mbi ligj, prova dhe përgjegjësi individuale.
Mesazhet, media dhe viktimizimi i pushtetit
Sulmi ndaj përdorimit të mesazheve si prova dhe publikimit të tyre në media është një tjetër përpjekje për të zhvendosur vëmendjen nga thelbi i çështjeve. Në çdo demokraci, komunikimet janë pjesë e hetimeve, kur provojnë qëllim, koordinim apo dijeni për veprime të paligjshme. Problemi nuk janë mesazhet, por ajo që ato zbulojnë.
Të flasësh për “gjyqe shtrigash”, ndërkohë që për dekada shqiptarët kanë parë zyrtarë të paprekshëm, pasuri të pashpjegueshme dhe drejtësi të kapur, tingëllon më shumë si frikë nga precedenti sesa shqetësim për të drejtat e njeriut.
Mesazhi i vërtetë: presion ndaj drejtësisë
Në thelb, fjalimi i Ramës nuk ishte një reflektim institucional, por një mesazh politik: drejtësia duhet të tregojë “kujdes”. Referencat ndaj burgjeve të mbushura, kritikave të Këshillit të Europës dhe volumit të dosjeve kundër zyrtarëve të lartë synojnë të legjitimojnë idenë se SPAK po shkon “shumë larg”.
Por drejtësia nuk matet me rehati politike, as me nervozizmin e pushtetit. Ajo matet me guximin për të hetuar, pavarësisht emrave, funksioneve apo pasojave politike.
Nëse sot pushteti ndjehet i kërcënuar, kjo nuk është krizë e drejtësisë – është shenjë se për herë të parë, ligji po afrohet aty ku për vite me radhë nuk ka guxuar të shkojë.
Ja nje pjese nga fjala e tij:
“ Jo çdo kush që hetohet dhe akuzohet nga SPAK ka bërë korrupsion. Ka edhe vepra të tjera. Shpërdorimi i detyrës psh është një vepër të cilës ju kthye edhe vetë BE së fundmi. Kjo sepse është një term ku futen thesi i madh, me kollajllëkun më të madh sidomos kur jeton në një periudhë kur tenxheret hidhen përpjetë me gjithë kapakë, burg, burg… BE iu kthye me kërkesë të Gjermanisë, jo vetëm të Italisë që e kërkonte prej kohësh dhe ka dalë një direktivë e re për të riparë këtë nocion. Pse? Sepse Kushtetuta thotë janë tre pushtete të pavarura ngë njëri-tjetrin. Drejtësia është e pavarur nga ekzekutivi por edhe ekzekutivi është i pavarur nga drejtësia. Nuk vjen dot një prokuror të thotë pse ti e vendose kështu dhe nuk e vendose ashtu, kjo është një katastrofë, dhe kjo gjë ka ndodhur. Nëse vendimi im është një vendim i cili ka një prapavijë të qëllimshme, jo padashje, të qëllimshme për të përfituar në mënyrë të paligjshme apo për të sjellë një dëm në mënyrë të vetëdijshme këtu nuk jam i pavarur, këtu është pavarësia e drejtësisë që vjen tek unë.
Që nga fillimi i këtij kapitulli të drejtësisë speciale, janë 37 raste. E dini ju sa raste nga këto 37 që përfshin natyrisht funksionarë të niveleve të ndryshme, i përkasin viteve të mandatit të parë dhe të dytë të kësaj qeverie? Janë rreth 80%. Ne ndërkohë që vetëm një pjesë e vogël e tyre janë raste që lidhen me periudhën e mëpastajme. Për rastet për të cilat po flasim kemi nga të gjitha, kemi dënim për prerje pylli të një kryetari bashkie, është një dënim skandaloz, kryetari i bashkisë së Fushë Arrëzit ka hapur një rrugë për komunitetin ku janë prerë disa pemë. Ka bërë burg për prerje pemësh. Rasti është turp.
Pabarëzia në tender është një vepër tjetër, jo korrupsion, është vepër penale, po e përmbledhur ccfarë dua të them… Qëkur mesazhet janë prova? Dhe qëkur mesazhet janë ushqim për mediat? Dhe qëkur mbi bazën e mesazheve bëhen gjyqe si në kohën e gjuetive të shtrigave kur ngrihej turra e druve se ky i tha atij ashtu dhe ai i tha atij tjetrit ashtu? Qëkur? Patjetër që mesazhet dhe ccdo gjë tjetër që lidhet se kush tha dhe ccfarë tha patjetër që janë pjesë e një procesi, por parafytyroni vetëm kaq, çfarë ndodh dhe sa përgjegjësi ka secili nga pjesëmarrësit në këto gjyqet e shtrigave kur dikush të dalë i pafajshëm? Për çfarë i duhet pafajësia kur i është shkatërruar totalisht jeta dhe familja? Kush ia kthen mbrapsht jetën? Drejtësia demokratike ka vendosur kufij!”
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
