Më 10 Tetor 1947, Shqipëria u përball me një prej kapitujve më tragjikë të saj pas Luftës së Dytë Botërore – procesin që u njoh si Gjyqi i Deputetëve, i cili shënoi eliminimin e opozitës politike dhe konsolidimin e pushtetit absolut të Partisë Komuniste nën udhëheqjen e Enver Hoxhës.
Gjyqi u zhvillua në sallën e kinemasë “17 Nëntori” në Tiranë. Akuzuesit (Regjimi komunist) pretendonin se deputetët dhe intelektualët e përfshirë krijonin një grup opozitar që synonte rrëzimin e pushtetit popullor, spiunazhin, sabotazhin, dhe bashkëpunimin me forca të huaja, duke paraqitur kërcënim për sigurinë dhe stabilitetin e shtetit. Procesi përfshinte 24 të pandehur, prej të cilëve një numër prej tyre ishin deputetë të zgjedhur në vitin 1945.
Nga të pandehurit, 16 u dënuan me vdekje. Përveç ekzekutimeve, disa u dënuan me burgim të përjetshëm, të tjerët me dënime të gjata (20, 15 vjet e të tjera). Disa viktima nuk mbërritën të gjykoheshin sepse vdiqën nga torturat gjatë hetimeve. Kolë Kuqali, deputet, është një rast i tillë.
Pasojë direkte e këtij procesi ishte shuarja e elementeve opozitare brenda parlamentit dhe në shoqëri, e cila vulosi fillimin e një periudhe diktatoriale të pakompromis. Regjimi komunist përdori këtë gjyq për të “ligjëruar” alarmin për çdo kundërshtim që mund të vinte nga përfaqësues që nuk ishin të partisë, nga intelektualë me ndikim apo nga ata që kishin drejtim perëndimor / lidhje me botën jashtë sistemit komunist.
Ja disa nga emrat dhe dënimet që gjeta për Gjyqin e Deputetëve (1947), sipas burimeve arkivore dhe historike.
Lista e të dënuarve dhe llojet e dënimeve:
1. Shefqet Beja Ekzekutim me vdekje
2. Riza Alizoti Ekzekutim me vdekje
3. Sulo Klosi Ekzekutim me vdekje
4. Selaudin Toto Ekzekutim me vdekje
5. Sheh Ibrahim Karbunara Ekzekutim me vdekje
6. Paolo Saggioti Ekzekutim me vdekje
7. Agathokli Xhitoni Ekzekutim me vdekje
8. Mehmet Prishtina Ekzekutim me vdekje
9. Abdyl Kokoshi Ekzekutim me vdekje
10. Beqir Çela Ekzekutim me vdekje
11. Salim Kokalari Ekzekutim me vdekje
12. Tefik Deliallisi Ekzekutim me vdekje
13. Irfan Majuni Ekzekutim me vdekje
14. Pertef Karagjozi Ekzekutim me vdekje
15. Enver Sazani Ekzekutim me vdekje
16. Hysen Shehu Ekzekutim me vdekje
17. Foto Balla Burgim i përjetshëm
18. Ramazan Tabaku Burgim i përjetshëm
19. Rram Marku Burgim i përjetshëm
20. Gjovalin Vlashi Burgim i përjetshëm
21. Shefki Minarolli Burgim 20 vjet
22. Rustem Sharra Burgim 20 vjet
23. Xhevat Xhafa Burgim 20 vjet
24. Sulo Konjari Burgim 15 vjet
Ky gjyq mbetet një nga simbolet më të fuqishme të shtypjes së lirive politike në Shqipëri. Ai tregon sesi pushteti mund të përdorë ligjin dhe sistemin gjyqësor jo si instrument drejtësie, por si vegël për eliminimin e kundërshtarëve dhe monopolizimin e pushtetit.
Në përkujtim, Gjyqi i Deputetëve është një leksion i rëndësishëm për rëndësinë e pluralizmit, respektin për proceset gjyqësore të drejta dhe nevojën për mbrojtjen e të drejtave themelore të njeriut.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
