Millosh Gjergj Nikolla, i njohur me pseudonimin Migjeni, lindi më 13 tetor 1911 në Shkodër. Familja e tij kishte origjinë nga regjioni i Rekës së Epërme; gjyshi i tij ishte murator në Shkodër dhe njohës i kulturës ortodokse, ndërsa nëna e tij ishte nga Kavaja dhe e edukuar në seminaret katolike të Shkodrës.
Ai mori mësim fillor në shkollën ortodokse të Shkodrës, më pas vijoi studime në Bar (Mal i Zi) dhe në Monastir (Bitolj), ku mësuesi i dilte normat në gjuhë si: latinisht, greqisht, frëngjisht, ruse e sllavisht klasike. Fillimisht synonte priftërinë, por më vonë u përqendrua në arsimin dhe letërsinë, duke i lënë seminaret dhe filluar karrierën si mësues në Vraka dhe më pas në Pukë.
Në moshën 23-vjeçare, Migjeni u prek nga tuberkulozi. Ai kërkoi trajtim në Athinë pa sukses, më pas në Torino dhe në sanatoriumin “San Luigi”; përfundimisht u transferua në spitalin valdese në Torre Pellice, ku ndërroi jetë më 26 gusht 1938, në moshën 26–27 vjeç.
Vepra letrare dhe ndikimi
Në maj të vitit 1934, Migjeni publikoi tregimin e tij të parë në revistën Illyria me titullin “Sokrat i vuejtun apo derr i kënaqun”, duke përdorur pseudonimin “Migjeni”, i formuar nga inicialet e emrit të tij .
“Vargjet e Lira” dhe temat sociale
Nga viti 1933 deri 1935, ai shkroi pjesën më të madhe të poezive dhe teksteve të tij, përfshirë koleksionin Vargjet e Lira. Botimi i parë i këtij volumi (35 poezi) u botua në Tiranë në 1936 por u ndalua menjëherë nga autoritetet. Një botim i dytë pa censurë doli në 1944, megjithëse me disa poezi të hequra dhe të tjera të reja të shtuar.
Një nga poezitë më të njohura të Migjenit është “Rezignata” (Resignation), e cila bën pjesë në ciklin e tij të gjatë poetik “Kangët e mjerimit”. Kjo poezi trajton temën e vuajtjes njerëzore, duke reflektuar realitetin e ashpër social të kohës së tij.
Stili dhe tematika e veprës
Migjeni u ndërtua si një zë kritik ndaj varfërisë, padrejtësisë dhe indiferencës sociale: ai shkruante për fëmijë të uritur, njerëz të lodhur, punëtorë të shtypur dhe të sëmurë mes vuajtjesh.
Ai la pas vetëm rreth 24 tregime të shkurtra dhe 44 poezi, por ndikimi i tij në letërsinë moderne të Shqipërisë është i papërshkruar. Sot, Teatri i Shkodrës mban emrin e tij, ndërsa në Pukë ekziston edhe një muze digjital që përkujton kohën e tij si mësues atje.
Migjeni ishte një talent i jashtëzakonshëm që ndërtoi një ndërthurje të fuqishme midis realizmit kritik dhe botës poetike, duke i dhënë zë atyre që vuajnë në heshtje. Edhe pse jetoi vetëm 26 vjet, vepra e tij revolucionare dhe e thellë formoi themelin e letërsisë moderne shqiptare dhe mbetet i gjallë në shpirtin e letërsisë së këtij vendi.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
