Më 1 nëntor 1901, në Sofje të Bullgarisë, doli në qarkullim botimi i parë i gazetës “Drita”, një ngjarje historike e cila ka lënë gjurmë të thella në historinë e gazetarisë dhe lëvizjeve kombëtare shqiptare. Nën drejtimin e atdhetarit Shahin Kolonja, “Drita” u bë një nga zërat më të rëndësishëm dhe më të fuqishëm në mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të kombit shqiptar. “Drita” nuk ishte thjesht një gazetë — ajo ishte një dritë e vërtetë në errësirën e kohës, një tribunë e zërit shqiptar që kërkonte lirinë, arsimin dhe identitetin e vet kombëtar.
Në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit XX, shqiptarët jetonin nën sundimin osman, pa të drejtën e përdorimit të gjuhës shqipe në shkolla apo administratë. Në një kohë kur identiteti kombëtar rrezikohej të shuhej, “Drita” u shfaq si një frymë e re, duke artikuluar me guxim kërkesën për arsim shqip, të drejta kombëtare dhe vetëdije politike. Shahin Kolonja e ngriti gazetën mbi idealet iluministe dhe frymën e Lidhjes së Prizrenit, duke u bërë një ndër figurat qendrore të lëvizjes për pavarësinë e Shqipërisë.
Gazeta “Drita” ishte një botim i përdyjavshëm që mbulonte çështje politike, shoqërore, kulturore dhe letrare. E shkruar në gjuhën shqipe, ajo synonte të ndërgjegjësonte dhe të informonte shqiptarët për ngjarjet dhe zhvillimet e kohës. Motoja e gazetës, “Mbron të drejtat e kombit shqiptar”, tregonte përkushtimin dhe misionin e saj për të mbrojtur dhe promovuar çështjet shqiptare.
Faqet e “Dritës” trajtonin tema që për kohën ishin revolucionare: domosdoshmëria e shkollimit në gjuhën amtare, roli i kulturës dhe i letërsisë në formimin e identitetit kombëtar, si dhe lidhja e shqiptarëve kudo që ndodheshin. Përmes shkrimeve të saj, gazeta u kthye në urë komunikimi mes diasporës shqiptare dhe atdheut, duke përhapur idenë se kombi mund të çlirohej vetëm përmes bashkimit, arsimimit dhe ndërgjegjësimit.
“Drita” ishte më shumë se një organ informimi; ajo ishte një akademi e mendimit politik shqiptar, një shkollë patriotizmi dhe një thirrje për veprim. Përmes fjalës së shkruar, ajo u bë armë e heshtur, por jashtëzakonisht e fuqishme kundër analfabetizmit dhe shtypjes. Në kohën kur pushka e lirisë shpërthente në male, fjala e “Dritës” ndizte ndërgjegjen në mendjet dhe zemrat e shqiptarëve.
Gjatë viteve të saj të botimit, “Drita” pati një ndikim të madh në shoqërinë shqiptare. Ajo jo vetëm që informoi dhe ndërgjegjësoi popullin shqiptar, por gjithashtu nxiti dhe promovoi lëvizjet kombëtare dhe kulturore. Shumë figura të shquara të kohës, intelektualë dhe atdhetarë, kontribuan me shkrimet e tyre në këtë gazetë, duke e bërë atë një platformë të rëndësishme për diskutim dhe zhvillim.
Trashëgimia e “Dritës” mbetet e gjallë edhe sot. Ajo dëshmon fuqinë që ka shtypi i lirë për të formësuar shoqërinë dhe për ta çuar një popull drejt lirisë. Me botimin e saj të parë më 1 nëntor 1901, nisi rrugëtimi i një prej faqeve më të ndritura të historisë sonë kulturore dhe kombëtare — një rrugëtim që përfundoi me shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë në vitin 1912.
Sot, përkujtojmë me respekt dhe mirënjohje gazetën “Drita” dhe rolin e saj në historinë dhe kulturën shqiptare. “Drita” u bë një simbol i luftës për të drejtat dhe lirinë e shqiptarëve. Trashëgimia e saj vazhdon të jetojë në kujtimet dhe veprat e popullit shqiptar.
“Drita” la pas një mesazh të thjeshtë, por të madhërishëm: Fjala ka fuqi. Drita lind nga arsimi. Kombi jeton nga vetëdija.
Foto nga Wikipedia
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
