Në një nga zonat më të bukura dhe më të njohura turistike të Shqipërisë, Thethi po kalon ditë të trazuara. Banorët autoktonë të kësaj treve janë përballur me ndërhyrje të befasishme dhe të dhunshme nga ana e shtetit, i cili ka nisur aksionin e prishjes së disa ndërtimeve me justifikimin e “paligjshmërisë”, ndonëse këto objekte janë ngritur mbi tokën e tyre të trashëguar brez pas brezi.
Në vend që të ndihmonte banorët përmes procesit të legalizimit apo dhënies së dokumenteve të pronësisë, qeveria, nën drejtimin e Kryeministrit Edi Rama, ka zgjedhur të shfaqet me fadroma. Ky veprim ka tronditur komunitetin vendas, i cili ndjen se po përjashtohet nga e drejta për të jetuar dhe ndërtuar në tokën e vet.
Përballë kësaj situate, Kuvendi i Burrave të Shalës, një institucion tradicional i trashëguar nga e drejta zakonore, është mbledhur në Theth për të diskutuar gjendjen alarmante që ka përfshirë zonën. Ky institucion shekullor që funksionon mbi bazën e normave të Kanunit të Lekë Dukagjinit, ku fjala e dhënë, nderi dhe drejtësia janë vlera themelore. Në këtë mbledhje historike ka marrë pjesë edhe meshtari i zonës, Dom Kastriot, i cili ka shprehur solidaritet me banorët dhe ka kërkuar drejtësi dhe mirëkuptim nga autoritetet.
Zef Vladi, një nga zërat më të respektuar të komunitetit, ka reaguar ashpër kundër këtij aksioni, duke bërë një apel emocional e njëkohësisht të arsyeshëm ndaj qeverisë: “Këto kulla janë bërë me djersë dhe janë mbrojtur me gjak. Kam bërë thirrje të ndërpritet aksioni – nuk është e arsyeshme. Ne nuk kërkojmë mëshirë, por të drejtat tona. Kur serbi erdhi në Kosovë, derdhej gjak, dhe këtu u derdh gjak për të mbrojtur këtë tokë.”
Vladi theksoi se, ndonëse shtëpia e tij ende nuk është shembur, ai pret me ankth ditën kur edhe ajo do të jetë në listën e radhës. “Të ulemi të bisedojmë, jo të shkatërrojmë. Jemi vëllezër – pse të vijë shteti me forcë, pa dialog?”
Kuvendi ka kërkuar ndalimin e menjëhershëm të aksionit të prishjeve, shtyrjen e çdo veprimi që cenon jetën dhe pronën e banorëve, dhe mbi të gjitha, dialog të hapur dhe të ndershëm me autoritetet. Ata theksojnë se Thethi nuk është vetëm një destinacion turistik, por një vend i shenjtë për historinë, identitetin dhe jetën e malësorëve të vërtetë.
Në një deklaratë të përbashkët, Kuvendi i Burrave ka kërkuar ndalimin e menjëhershëm të aksionit të prishjeve dhe shtyrjen e çdo veprimi që cenon jetën, shtëpitë dhe pasurinë e banorëve autoktonë. Ata kanë theksuar se komuniteti i Thethit nuk është kundër ligjit apo zhvillimit, por kundër padrejtësisë dhe mungesës së respektit ndaj njerëzve që kanë ruajtur këtë vend në kushte të vështira për dekada të tëra.
Ky konflikt ngre edhe një herë pyetjen e madhe për mënyrën si shteti shqiptar po e trajton trashëgiminë kulturore, komunitetet e lashta dhe të drejtën themelore të pronësisë në zonat malore dhe turistike. Ndërkohë që promovohen si destinacione turistike të klasit botëror, realiteti për banorët autoktonë është i hidhur: përjashtim, pasiguri dhe presion institucional.
Thethi nuk është thjesht një atraksion – është një vend ku historia, identiteti dhe natyra bashkëjetojnë. Por nëse këto ndërhyrje vazhdojnë me forcë dhe pa dialog, Shqipëria rrezikon të humbasë jo vetëm një pasuri natyrore, por edhe një pjesë të shpirtit të saj.
Banorët e Thethit nuk kërkojnë mëshirë – ata kërkojnë të drejtën për të jetuar në tokën e tyre. Dhe kjo është një e drejtë që nuk mund të shkelet me fadroma.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
