Nga Gjokë Gojçaj-New York
Angazhimi im për Malësinë/Tuzin komunë në vete, është shprehur publikisht në vitin 2000, në mitingun qendror, në Tuz, të Koalicionit për Malësinë. Mjerisht, ai koalicion pat humbur ne shtepinë e vet, sepse pushteti i kohes kishte depertuar në shpirtin e shumë malësorëve, që malaziun ta ndjenin më të aferme e me te dashur, sesa vellanë e vet, madje ta bënin edhe zot shtëpie.
Kjo veper, më shumë do të qelbet mot, sesa sot.
Askurrë nuk më ka mjaftuar termi “komunë”, por komunë me pushtet vendor-komunë me pushtet të shqiptarëve të bashkuar. Ky kishte qenë një PROJEKT mbi projektet, të cilit i kam sherbyer, e rreth të cilit kam shkruar me qindra, në mos, edhe me mijra statuse. I kam kushtuar edhe vargje dhe në to kam vu në shënjestër të gjithë ata faktorë që në çfarëdo mënyre, me vetëdije ose jo, të prirë nga ngatërresat dhe inatet ndërpersonale, e mbi gjithçka, të prirë nga intereset e ngushta personale, zvartitën dhe vonuan themelimin e saj, për gati dy dekada.
Në fund të fundit, dikur përpara se të bëhej askurrë, kjo ëndërr e gjatë, ky mund i patriotëve të vërtetë dhe ky projekt që do t’i bashkonte “të gjithë” shqiptarët e kesaj treve që të prijnë vetë me shtëpinë e vet, u bë realitet.
Pse e vononte pushteti qendror themelimin e kesaj komune?
E vononte, sepse e dinte se nëse bëhen shqiptarët bashkë, aty askurrë nuk do të rrijë tjetërkush në krye të vendit, përpos ata vetë. E dinte pushteti se kjo ishte nje e vertete e pashmangshme, por bënte çmos-in, që kjo të ndodhë sa më vonë.
Procedura e themelimit të Tuzit, komunë në vete, kishte qenë shembulli më i paparë në rajon.
Në Kosovë, politika e trysnive joprincipore ndaj shumices shqiptare, kishte arrijtur qe shumë fshatra serbe t’i bënte komuna, të cilat (siç shohim), sot janë gjeneratori i krizave dhe konflikteve kryesore në Ballkanin Perendimor.
Në Mal të Zi, poashtu, në ato vendbanime “të mbaruara shqiptarisht”, pushteti mundi të themelojë komuna nga të cilat nuk e kishte frikën, sikurëse me rastin e Malësisë. I themeloi dy komuna me procedura shume te lehtesuara dhe perpa pase nevoje të instalojë ngatërresa e perçarje nderfisnore e nderfetare, ndërmjet entiteteve vendore, sepse në to flitej vetëm një gjuhë- gjuha zyrtare e pushtetit.
Në Tuz flitej shqipja dhe kjo ishte gjuha e shumicës, jo vetëm se në rrugë e nëpër kafenetë e shumëta të tij, por që (nese fiton shumica vendore) pritej të flitej edhe nëpër institucionet e veteqeverisjes. Kjo e fundit ishte kafshata e pakëperdishme e pushtetit te kohes, por jo vetem e tij. Ajo mbetet kafshate e paksperdishme e te gjitha pushteteve qendrore, edhe ne ardhmen. Prandaj, nuk eshte aspak çudi që u vonua me themilimin e komunes se Tuzit, ku serish me duhet ta theksoj, të komunës më pushtet të shumices vendore.
Sa per komunën…, ku pushtetin do ta benin te huajt, ose eksponentet dhe mashët e tyre shqipfolese, askurë, dhe as një “hundë burrnot”, nuk do e kisha shpenzuar per jetesimin e saj. Pushtetet e tilla gjithmonë kanë qenë më shtypset dhe më mizoret.
Lufta ime dhe e mijra malesorëve atëdhetarë, gjate gjithe kesaj periudhe ka qenë e qartë – luftë për themelimin e komunës në vete të Tuzit/ Malësisë, falë bashkimit dhe unitetit të fuqishëm të të gjitha forcave politike vendore me shqiptare, e cila sikur një forcë e bashkuar do t’i thonte përgjithmonë “lamtumirë” pushteteve të huaja, antishqiptare dhe destruktive, në shtëpinë e saj, pra në shtëpinë tonë.
Duke e dijtur natyren njerzore siç eshtë edhe gjetiu e jo vetëm tek malësoret, nuk kanë vend iluzionet se të gjithë shqiptarët, apo të gjithë malesoret vendas jane dhe do të jenë të mirë.
Kishte atëherë, ka sot dhe do të ketë edhe në të ardhmen elemente të këqia, elemente te pakenaqura, elemente destruktive apo edhe asosh në sherbim të agjendave te huaja.
Une e thash me siper se shqiptaret e bashkuar në një pushtet vendor në komunën e Tuzit, eshte kafshate e pakaperdijshme per pushtetin. Por thash poashtu se e tille eshte edhe per levat e tij të cilët i pengon sundimi i shumices vendase.
Nese ato forca te cilat e duan Tuzin dhe Malesinë të “sundohet” nga shumica vendore dhe gjuha shqipe në institucione, do te quheshin forca patriotike e atedhetare…., ashtu sikur analogjikisht edhe ne cilindo vend tjeter te botes, forcat të cilat u sherbejne agjendave qe kanë ne fokus luften kunder nje fenomeni te ketill të natyrshëm politik, qytetar e civilizues, do te quhesh elemente tradhtare dhe armiqët numër një të atij vendi.
Uroj që në Malësinë tonë, keso forcash as te mos egzistojnë kurrën e kurrës, e lere që të vijnë në pushtet, e të minohet e gjithë e arrijtura e këtyre katër viteve, që është më e madhe sesa e gjithë historia e saj infrastrukturore që prej krijimit të Sistemit Diellor.
Rroftë Malësia e bashkuar me forcat dhe potencialet e veta, duke kujtuar se individët shkojnë e vijnë, sipas rregullave dhe ligjeve të demokracisë, e Malësia mbetet aty, për ne e për gjeneratat që vijnë!
