Sot, më 25 qershor, feston ditëlindjen një nga figurat më të ndritura dhe më të guximshme të botës shqiptare të mendimit dhe letrave: Profesor Rexhep Qosja, studiues, shkrimtar, akademik dhe simbol i ndërgjegjes kombëtare shqiptare.
📍 Kush është Rexhep Qosja?
Rexhep Qosja ka lindur më 25 qershor 1936 në Vusanje, në Malin e Zi. Ai i përket një brezi të intelektualëve të cilët e jetuan historinë në lëkurën e tyre dhe nuk e pranuan kurrë imponimin apo shtypjen e identitetit kombëtar shqiptar në trojet e veta.
Arsimin e lartë e kreu në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Beogradit, në degën e gjuhës dhe letërsisë shqipe. Më pas, mbrojti doktoraturën me një temë mbi romanin shqiptar të realizmit kritik, që më vonë u botua si një nga veprat më themelore të kritikës letrare në gjuhën shqipe.
📚 Vepra dhe kontributi letrar
Rexhep Qosja është një nga themeluesit e kritikës letrare shkencore shqiptare. Ai ka shkruar disa nga studimet më të thella për letërsinë dhe kulturën shqiptare, duke ndikuar në formimin e shumë brezave studiuesish. Disa nga veprat e tij më të njohura përfshijnë:
🔹 Studime letrare:
•“Prej modernizmit deri te postmodernizmi”
• “Probleme të letërsisë bashkëkohore shqiptare”
•“Strategjia e shpirtit”
•“Realizmi kritik në letërsinë shqiptare” – Vepër doktoriale që mbetet një pikë referimi.
🔹 Ese dhe reflektime filozofike-politike:
•“Populli i ndaluar” – Një vepër tronditëse që flet për gjendjen e shqiptarëve në Jugosllavi.
•“Politika dhe morali”,
•“Kohë e kuqe”,
•“Rilindja dhe ndërgjegjja kombëtare”
🔹 Romane dhe prozë artistike:
•“Vdekja më vjen prej syve të tillë” – Një ndër romanet më të rëndësishme të letërsisë shqiptare bashkëkohore.
• “Bijtë e askujt”,
• “Shqiptarët dhe Serbia: Historia e një mendësie politike”
🗣️ Zëri i ndërgjegjes kombëtare
Përtej letërsisë, Qosja ka qenë gjithmonë një zë i fortë dhe kritik në politikën shqiptare – jo si politikan partiak, por si ndërgjegje intelektuale që sfidonte pushtetin dhe servilizmin. Ai ishte ndër të parët që artikuloi në mënyrë të qartë dhe të guximshme çështjen shqiptare në Jugosllavi, duke denoncuar me kurajë padrejtësitë dhe diskriminimin që u bëhej shqiptarëve në Kosovë, Mal të Zi, Preshevë e gjetkë.
Gjatë viteve ’90, ai u përfshi edhe në proceset politike si përfaqësues i mendimit të pavarur dhe u përmend madje si kandidat për President të Kosovës, por gjithmonë mbeti më pranë intelektualit kritik sesa pushtetit formal.
Profesor Qosja është nderuar me një sërë çmimesh kombëtare dhe ndërkombëtare për kontributin e tij në letërsi, shkencë dhe çështjen kombëtare shqiptare. Vepra e tij është përkthyer në shumë gjuhë dhe vazhdon të lexohet dhe studiohet në të gjitha trevat shqiptare.
Rexhep Qosja nuk është vetëm një autor, por një institucion i mendimit shqiptar, një burrë që ka ditur të rrijë i drejtë në kohë të veshtira dhe të flasë kur fjala ishte e rrezikshme. Ai ka qenë gjithmonë përballë hipokrizisë politike, mohimit të identitetit dhe varfërisë shpirtërore. Për shumë shqiptarë, Qosja është ndër të paktët që nuk u shit dhe nuk u tremb.
Në këtë ditë të veçantë, i urojmë jetë të gjatë dhe shëndet të mirë këtij mendimtari të rrallë, i cili i ka dhënë kombit shqiptar më shumë sesa shumë qeveri të tëra: një pasuri të pashtershme mendimi, një shembull ndershmërie dhe një dashuri të pakushtëzuar për kombin.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
