Departamenti Amerikan i Shtetit e tha hapur: Shqipëria vazhdon të perceptohet si një vend i vështirë për të bërë biznes. Pra, ndërsa qeveria flet çdo ditë për “reforma historike” dhe “rritje investimesh”, realiteti që përjetojnë investitorët e huaj është krejt tjetër.
Raporti për klimën e investimeve 2025 është një shuplakë elegante: korrupsioni mbizotëron në administratë, gjyqësori mbetet peng i pazareve, prokurimet publike funksionojnë si tendera të mbyllura për miqtë e pushtetit, ndërsa ekonomia informale lulëzon më shumë se bizneset e ligjshme. Si për të kompletuar panoramën, pastrimi i parave shihet si sport kombëtar, ku paratë e drogës dhe të korrupsionit maskohen pas ndërtimeve që shfaqen si “sukses ekonomik”.
Gjetjet kryesore
1• Korrupsioni i përhapur
Investitorët e huaj raportojnë se korrupsioni mbetet një pengesë kryesore. Ai manifestohet në nivele të ndryshme të administratës publike, në proceset e prokurimeve publike, në gjyqësor, dhe në bashkëpunimin midis zyrtarëve dhe biznesit.
2• Sistemi gjyqësor dhe mosbesimi në drejtësi
Sfida në pavarësinë e gjyqësorit, zbatimi i vendimeve gjyqësore dhe respektimi i kontratave janë pika që investitorët i shohin si të papërfunduar. Ka raporte për manipulime, për vonesa, për procedura që nuk janë transparente.
3• Prokurimet publike dhe PPP-të (Partneritete Publike-Private)
• Prokurimet janë një burim i zakonshëm i ankesave për korrupsion dhe mungesë transparence.
• Partneritetet publike-private shpesh përdoren në infrastrukturë dhe sektorë të tjerë, por sipas raportit, mënyra si projektet PPP përgatiten, analizohen dhe monitorohen lë shumë për të dëshiruar – p.sh. analiza kostosh-përfitime të dobëta, mungesë ekspertize teknike. Kjo kufizon konkurencën, veçanërisht të investitorëve të huaj.
4• Konkurrenca e padrejtë dhe ekonomia informale
Ekonomia informale është e madhe – shumë biznese dhe punë zhvillohen jashtë kornizave formale ligjore. Kjo krijon konkurrencë të shtrembëruar sepse biznese që veprojnë në mënyrë informale shpesh evitojnë taksat, rregulloret, detyrimet ligjore ose ligjshmërinë që obligojnë bizneset formale.
5• Pastrimi i parave (Money Laundering)
Aktivitetet e lidhura me paratë e pista nga trafiku i drogës, kontrabanda, evazion fiskal dhe korrupsioni janë të përmendura si fenomen që cënon klimën e biznesit dhe konkurrencën e drejtë. Raporti thekson se këto aktivitete shpesh ndikojnë në prokurime publike, në mënyrën se si kompanitë fitojnë ose konkurrojnë për kontrata.
6• Ndryshime frekuente në ligjet fiskale & administrate të paqëndrueshme rregullore
Ligjet dhe rregulloret lidhur me biznesin dhe taksat ndryshojnë shpesh ose interpretohen në mënyra të ndryshme, pa konsultim të mjaftueshëm me komunitetin e biznesit. Kjo krijon pasiguri për investitorët.
7• Mungesa e forcës punëtore të kualifikuar dhe emigrimi
Emigracioni i të rinjve të arsimuar ose të kualifikuar, bashkë me shkallë të lartë të papunësisë ose punës joformale, kanë shkaktuar mungesë të fuqisë punëtore që mund të plotësojë kërkesat e investitorëve.
Pra, ndërsa nga podiumet qeveritare dëgjojmë fjalë për “investitorë strategjikë” dhe “besim ndërkombëtar”, raporti i DASH thotë ndryshe: Shqipëria ofron konkurrencë të shtrembëruar, ligje që ndryshojnë sipas interesit të radhës dhe një klimë biznesi ku i forti dhe i lidhuri me pushtetin fiton gjithmonë.
Ironia është se ky raport vjen në një kohë kur qeveria nuk lodhet së reklamuar Shqipërinë si “historia e suksesit të rajonit”. Por ja që e vërteta e thënë nga aleati më i madh i vendit është e pakëndshme: Shqipëria është ende një fushë e minuar për investitorët, ku pengesat janë më të shumta se mundësitë.
Në fund, raporti i DASH nuk thotë asgjë që shqiptarët nuk e dinë: këtu klima është perfekte vetëm për klientelizmin dhe korrupsionin. Për biznesin e ndershëm, ajo mbetet stuhia e përhershme.
Foto nga Google Images
Artikulli i përgatitur nga ACTVUSA
